Seksueel misbruik volgens het strafrecht

Het wetboek van strafrecht kent verschillende artikelen over seksueel misbruik. Waaronder:

1. Aanranding

Onder aanranding wordt verstaan ‘iemand met geweld, of andere feitelijkheid dwingen tot het plegen of dulden van ontuchtige handelingen. (artikel 246)

2. Verkrachting

Volgens de wet is er sprake van verkrachting ‘wanneer iemand met geweld, chantage, bedreiging met geweld, of andere feitelijkheid, gedwongen wordt tot het ondergaan van handelingen die (mede) bestaan uit seksueel binnendringen van het lichaam (in vagina, anus, mond, neus, oor) met een penis, vinger, tong, of een voorwerp’. (artikel 242)

3. Gedwongen seks binnen een relatie

Sinds 1991 geldt gedwongen seks binnen een relatie of het huwelijk ook als aanranding of verkrachting. Een persoon mag op elk moment aangeven dat hij seksueel contact niet (meer) wil en dit moet gerespecteerd worden, zo niet, dan is er sprake van dwang.

4. Afhankelijkheidsrelatie

Relationele afhankelijkheid, om economische afhankelijkheid, om zorgafhankelijkheid of een combinatie ervan. Van seksueel misbruik is volgens de wet tevens sprake wanneer er seksuele handelingen plaatsvinden binnen een afhankelijkheidsrelatie. Bijv. tussen een ouder en een kind, tussen een volwassene en minderjarige en/of tussen een hulpverlener en een cliënt (artikel 249). Onder seksuele handelingen wordt verstaan: onnodige aanrakingen (aan of in de nabijheid van de borsten of geslachtsdelen) aanranding en verkrachting. Ook het ingaan van een volwassene op het seksuele gedrag/initiatief van een cliënt is bij de wet verboden. Een hulpverlener handelt onder alle bovengenoemde omstandigheden in de strijd met de wet, namelijk met de WGBO en met de Wet BIG.

5. Seksueel contact met een persoon jonger dan 16 jaar

Seksueel contact van een volwassene met een jeugdige onder de 16 jaar wordt onder alle omstandigheden vervolgd. Hiervoor is strikt genomen geen aangifte nodig van de betreffende jeugdige of zijn/haar ouders. Anderen kunnen de politie inlichten over een vermoeden van misbruik door een volwassenen. Ook wanneer de cliënt (< 16 jaar) het seksueel contact met een volwassenen niet als seksueel misbruik ervaart.Globaal genomen is seksueel contact tussen en met jongeren jonger dan 16 jaar verboden. Er wordt echter niet steeds overgegaan tot vervolging.

Vrijwillig seksueel contact tussen jeugdige wordt dikwijls beschouwd als seksueel experimenteergedrag. Er is onduidelijkheid over de aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid van begeleiders en opvoeders als zij gewenst en leeftijdsadequaat seksueel experimenteergedrag toestaan of als zij verzuimen in seksuele opvoeding te voorzien.  

6. Ontucht of Gemeenschap met een wilsonbekwame (artikel 247)

Bij een deel van de mensen met een verstandelijke beperking kan sprake zijn van wilsonbekwaamheid en kan er geen sprake zijn van toestemming in een seksueel contact. De wilsbekwaamheid wordt dan multidisciplinair en volgens instellingsprotocol vastgesteld.

7. Het vervaardigen en in bezit hebben van kinderporno (artikel 240b)

Afbeeldingen of beelddragers waarbij kinderen of minderjarigen pornografisch worden afgebeeld zijn te allen tijde strafbaar. Dit gaat zowel voor porno waar kinderen in voorkomen, bewerkte beelden van volwassenen die op die manier op kinderen lijken en ‘child erotica’; waar schaars geklede of naakte kinderen worden vertoond.

8. Het gebruik maken van minderjarige prostituees (artikel 273)

Het is verboden gebruik te maken van diensten van een prostituee tussen de 16 en 18 jaar. Het faciliteren van prostitutie door minderjarigen is eveneens strafbaar. De wet stelt alle partijen, behalve de minderjarige prostituee zelf, strafbaar.

9. Seksuele handelingen verrichten met een dier (sinds 2010, artikel 250)

10. Grooming (artikel 248 e )

Grooming is het actief benaderen en verleiden door een volwassen persoon op internet (in het bijzonder sociale netwerk- en profielsites, chatrooms, nieuwsgroep e.d.) van minderjarigen met als uiteindelijk doel het plegen van seksueel misbruik of het vervaardigen van kinderpornografisch materiaal met die minderjarige. Grooming is veelal een langer lopend proces waarbij de dader door veelvuldig chat- en e-mailcontact langzaam het vertrouwen wint van de minderjarige.

11. Schennis der eerbaarheid (artikel 239)

Het willens en wetens verrichten van een onder de gegeven omstandigheden voor het normaal ontwikkelde schaamtegevoel kwetsende handeling. Het gaat om het publiekelijk tonen van persoonlijke intieme lichaamsdelen.

12. Het dwingen van een persoon tot prostitutie

Valt onder mensenhandel. Dit is een aparte afdeling binnen de regiopolitie.